حسن کمالیان

سال‌ها بود دنبال عکس عزیزی از خاندان صدر بودم: آیت‌الله سید محمدجواد صدرعاملی! فرزند آقا مجتهد بود و جد مادری شهید بهشتی؛ از مجتهدین شهر اصفهان بود و مدرس و امام جماعت مدرسه‌ی ملاعبدالله بازار؛ فقیهی عارف بود و از خواص شاگردان آیت‌الله شیخ محمدحسین نجفی مسجدشاهی.

شهرت خود و خانواده‌اش در نجابت و سلامتِ نفس و اخلاق تا آن حد بود که دو فرزندِ عالمِ مرحوم نائب‌الصدر به دامادی‌اش درآمدند: آیت‌الله العظمی میرمحمدصادق مدرس خاتون‌آبادی و آیت‌الله میر ابوالفضل خاتون‌آبادی. دخترش بانو سیده بیگم‌آغا صدرعاملی مادر بانو سیده

معصومه بیگم خاتون‌آبادی مادر شهید بهشتی بود. دختر دیگرش بانو سیده زهرا بیگم صدرعاملی نیز مادر بانو صدیقه سادات خاتون‌آبادی مادر همسر شهید بهشتی بود.

همراه پسرعمه‌اش آیت‌الله حاج‌آقا نورالله نجفی مسجدشاهی، از پیشتازان گفتگوی اسلام و مسیحیت در اصفهان بود. این جمله‌ی نغز از اوست که «بهترین توفیق و سعادتِ شخص، گفتگو در باره‌ی حق است؛ به خصوص که گفتگو منصفانه باشد». هم در تفکر فقهی، هم در سلوک عرفانی هم در عرصه‌ی اجتماع، انسانی معتدل بود.

سال‌ها گشتم و تصویرش را نیافتم. نوادگان محترمش نیز تصویری در اختیار نداشتند. همواره از این بابت متأسف و بی‌اندازه دلتنگ بودم. نهایتاً سال گذشته مجبور شدم مجلدات اول، دوم و هجدهم کتاب «مشاهیر خاندان صدر» را بدون عکس او منتشر کنم.

شامگاه دیروز پنج‌شنبه مورخ ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۷ش اما ناباورانه تصویر سید را یافتم. در صفحه‌ی ۲۱۶۲ از جلد پنجم «دائرة‌المعارف رجال اسلام» اثر مرحوم استاد حسین عمادزاده. دوره‌ای از این دائرة‌المعارف ارزشمند را عصر امروز از طریق استاد دکتر رسول جعفریان و همکار نازنینش استاد علیرضا اباذری دریافت کردم. به طور همزمان حجة‌الاسلام‌والمسلمین آقای حسین حلبیان نیز تصویر این صفحه از کتاب را محبت و برایم تلگرام نمود.

شرح‌حال تفصیلی آقا سید محمدجواد را در صفحات ۸۳۱ تا ۸۴۷ از جلد اول کتاب مشاهیر آورده‌ام. چکیده‌ی شرح‌حال وی را نیز در صفحات ۱۶۶ تا ۱۶۷ از جلد هجدهم کتاب مشاهیر ذکر کرده‌ام.

سال ۱۲۳۵ش معادل ۱۲۷۳ق در اصفهان به دنیا آمد و سال ۱۳۰۷ش معادل با ۱۳۴۷ق به سن هفتادودو سالگی شمسی در همان شهر درگذشت. مزارش در صحن تکیه‌ی مادر شاهزاده از قبرستان تاریخی تخت‌فولاد اصفهان واقع است. عاشق امام حسین (ع) و روز رحلتش با عاشورا همزمان بود.